Storia dei comuni italiani di Paolo Emiliani-Giudici
LIBRO PRIMO.
41
essi, e vi cercavano quella umanità che un tempo era annessa al nome di Roma.1 E dacché non era modo a liberarsi del flagello delle esazioni, che fossero almeno comuni ai poveri e ai ricchi.2 In fine le iniquità che il governo romano commetteva erano tanto immani da fare orrore ai barbari stessi ; che anzi costoro nè anche avevano idea di simili enormezze. Quale meraviglia dunque se i barbari non venissero cacciati dallo impero, mentre tutto il popolo oppresso faceva unanime voto di fuggire la barbarie romana per vivere vita più tollerabile in consorzio degl'invasori, ne'quali trovava fra la stessa rozzezza de' costumi quelle umane virtù che il dispotismo imperiale aveva bandite dall'Italia e dalle province?3 Gl'Italiani pur troppo mangiavano 1' amarissimo cibo apparecchiato colle proprie mani !
Con simili ed altri non meno passionati, liberi ed umani sentimenti, la Chiesa difendeva la causa de'popoli, tempestando di acerbi rimproveri e di maledizioni il governo a lei
1 « Nomea civiura roraanorum aliquando non solura magno estimatimi, sed magno empiimi, nunc ultro repudiatili-, fugitur, nccvile tantum sed etiam abominabile pene Iiaboinr. Et quod esse majus testimonium romance iniquitatis jiotest, quam quod plerique et honesti, et nobiles, et quibus romanus status summo et splendori esse debuit et honori, ad hoc tamen romanas iniquitatis cru-delitate compulsi sunt, ut noliut esse Romani ?.... multi eorum, et non obscu-ris natalibus editi et liberaliter instituti , ad hostes fugiunt ne perseculionis public® afflictione moriantur j quaerentes scilicet apud barbaros romauam liu-manitatem quia apud romanos baibaram inhumanitatem ferre non possunt. Et quamvis ab his, ad quos confugiunt, discrepent rito , discrepent lingua , ipso etiam , ut ita dicam , corporum atque induviarum barbaricarum feetoru dissentiant, malunt tamen in barbaris pati cultum dissimilem, quam in romanis injuriam scevientem. — Ubi enim , aut in quibus sunt nisi in romanis tantum haec mala? quorum injustitia tanta nisi nostra? Franci enim hoc scelus nesciunt ; Huuni ab bis sceleribus immunes sunt ; nilyl horum est apud Van-dalos, ni hiI horum apud Gothng. Tarn longe est ut haec inter Gotlios barbari tolerent, ut ne Romani quidem qui inter eos vivunt ista patiantur. » Sai- * vian., 1. c.
a u Facite saltera debitum ipsura vobis nobiscum esse cummune. Quid enim iniquius esse aut quid indignius potest quam ut soli silis immunes ade* bito, qui cunctos facitis debitores? »
8 • Et rairamur si nos barbari capiunt, cum fratres nostros nos facimus esse captivos... Unum illic [in civitalibus quoe a barbarli regunlur) ro-manorum omnium votum est, ne unquam eos necesse sit in jus Iransire ro-manum. Una et consentiens illic romanae plebis oratio ut liceat eis vitam quam agunt agere cum barbaris Et miramur si non vincantur a nostri» partibns Gothi, cum malint apud eos esse quam apud nos Romani ? Itaque non aolum transfugere ab eis ad nos fratres nostri omnino nolunt, sed ut ad éos confu-giant nus relinquunt. » Salvian.,1. cit.
4*
| |
Roma Italia Gl'Italiani Chiesa Iiaboinr Romani Huuni Van-dalos Gothng Gotlios Romani Facite Iransire Gothi Romani
|
