<'> CAI'lToLO PRIMO.
   codoni modo vnlgns loquebat tir. Quomodo enini delrctarent nisi iiitelligerentur Mlaec libi lirmissimae lirobationes videnhir ac certissima argumenta opinioni» tuae. Ego autein non inajora puto i-sta, (piani nunc sit Evangelia niissaruniquc solennia latino ac litorate in audientium turba pronunciari. Intelligmit eiiim liomines, licet, il lì t o— rati sint ; noe tameu ipsi ita loquuntur uec ilio modo loqui scirent, licet intelligant, popterea quod longe facilius intelligere alieuum sH-monem qnam proferre. J)iscn— tiamus iHitur, si placet, arguinenUi tua, et quid valeant videainus. Xeque enim si-guis et opinionibus tam assentiri nos decet, quairi necessariis raiionibus. Aam opmio et existiinatio saepissime fallitili'. Duo quidem argumenta per te indueuntur, unuui oratorum, alterum poetarum. Videainus ergo utruiique: primuni igitur oratores, (pioff in senatu iudiciis ad liouiines literatos, latine literatos, Ialine literatf qne lofMoreiitui'. uiliil opinionem tuam adiuvat. Erat enim in senatu et iudiciis ad liomines literatos oratoria sermo, ita liaec duo loca uihil ad rem pertinent tuam. Restat contio in qua ad doctos simul indoctosque liabebatur oratio. Xeqne eniin appellatione populi turba solum et intiniae sortis liomines, sed nobiles et ignobiles, docti et indocti sigiiificantur. Itaque non ad pistores tantum et lanistas, sed multo magis ad eos qui in rei gubei-nationem versabantur, et quorum intererat quid populus decerueret, orator loque-liatur; praestautes igitur liomines oratorem latine literateque coucionanteui praeclare iutelligebant oratores verba, ut nunc intelligunt niissarum solennia. I\'am illud nos latere non debet, oratores ipsos aliter scripsisse orationes suas quarn dixerant, quod ed apiul Graecos ed apiul Latinos exploratissimum est: non quod diversum scriberent, sed quod ornatius et comptius id ipsum quod dixerant literis mandabant, ut qusedam in conciono dieta verbis forsan vulgatis et apertis et ad intelligeutiam accomodatis, limatius postea coutractiusque scripta legantur. Et de oratoribus quidem liaec. niiili scripta sint. In senatu enim et iudiciis ad scientes literas loquebantur literate. In concionibus vero ad scientes aderant quoque indocti quidem: ii sic intelligebant ora-toris verba, ut nunc intelligunt missarum solennia. Quare liaec tua oratoruin inducta ratio non efficit id quodvis, babet enim apparentiam quandam prima fronte, sed si trite discutiatur, nihil admodum importat. De poetis autein eornmque fabulis video te longe aliter sentire quam ego sentiam. Tu enim turbara convenisse putas ad carmina poetae intelligenda. Ego autem convenisse puto ad ludos scaenicos spectaridos. Itaque non auditores qui aderant, sed spectatores dicebantur. Agebatur enim fabula magno aediliuin apparati!, nec solum gestibus, verum etiam tibiaruin modis et per-sonati e scaena prodibant. Ad liaec me liercule spectanda non minus bodie populus concurreret quam tunc concurrebat. Quod autem vera dico, ex Plauti Terentiique prologis comoediarum intelligi potest. Totae enim ex illorum qui agebant opera viti entur pendere. Acta ludis fuuebribus modos fecit Flaccus, Claudii, tibiis disparibus non dici! recitata sed acta. Agere vero quid est, nisi repraesentare actaque referre1? Quid tibiis modos facere, nisi multitudinem ad spectaculum allicere ì Hecyra est lmic noinen fabulae: ea cimi acta est nova, novum intervenit vitium et calamitas, ut neque spectari nefpie cognos,i potuerit. Ita populus studio stupidus, in funabulo ani-mum occui>arat. Et paulo post, in iis quas primum Caecilii didici, novas partim sum exactus, partim vix steri. Quia sciebam dubiam fortunam esse scaenicam, spe incerta certuni milii laborem sustuli, easdem agere coepi, ut ab eodem alias discerem novas. Quod inquain didici novas et alias discerem, aperte ostendit ne actores quidem ipsos scripta poetarum intelligere, nisi a poetis primo il la didicissent. Si igitur magistri ipsi agendi non iutelligebant, inulto minus turba et multitudo. Sed ludos spectabat turba, non verba exaudiebat, oculorum tantum aspectu et tibiarum sono detinebat ur. Quod autem sub
   iicit, quia sciebam dubiam fortunam esse scaenicam, idem probat quod dixi ; fortuna enim in scaenicis ludis erat, non in poetae stilo atque ingenio. Hoc enim in eorum qui legunt iudicio repositum est, nec fortunae subiacet. Actio autem et tibiae et buiusmodi ludicra fortunis spectantium subiace-bant. Et paulo post perfeci, inquit, ut spectarentur, non dici intelligerentur. sed ut spectarentur. Quod totum est iudicium oculorum. Et paulo post vobis potestas data est condecorandi ludos scaenicos. Nolit.e sinere per vos artem musicam recidere ad